نوریاتو: میلوش فورمن کارگردان و فیلمنامه‌نویس که برای رسیدن به آزادی بیان، کشور زادگاه خود چکسلواکی را ترک کرد و در آمریکا با شاهکارهایی چون “پرواز بر فراز آشیانه فاخته” (۱۹۷۵) و “آمادئوس” (۱۹۸۴) برنده اسکار بهترین کارگردانی شد، از دنیا رفت. او ۸۶ ساله بود.
به گزارش مجله عکس نوریاتو، فورمن که در عین حال برای کارگردانی دو فیلم زندگی‌نامه‌ای درباره دو آمریکایی جنجالی – “مردم علیه لری فلینت” (۱۹۹۶) و “مردی روی ماه” (۱۹۹۹) – شهرت داشت، در پی یک بیماری کوتاه روز جمعه در آمریکا درگذشت. همسرش مارتینا خبر درگذشت او را تأیید کرد.
دنیس آسپلاند مدیر برنامه‌های فورمن با تأیید خبر درگذشت فورمن به هالیوود ریپورتر گفت او در وارن در ایالت کانتیکت یک خانه داشت.
فورمن متولد ۱۸ فوریه سال ۱۹۳۲ در چاسلاو شهری خارج از پراگ در چکسلواکی سابق بود. او دو برادر دیگر هم داشت. پدر و مادر فورمن در آشویتس کشته شدند و او بخش زیادی از دوران جوانی خود را در یک مدرسه شبانه‌روزی مخصوص بچه‌های یتیم جنگ گذراند. فورمن در اوایل دهه ۱۹۵۰ در موسسه تازه‌تاسیس فیلم در دانشگاه پراگ ثبت نام کرد. این موسسه محل شکوفایی جوانان بااستعدادی بود که موج نوی سینمای چک را راه انداختند. فورمن یکی از این جوانان بود.
او بعد از فارغ‌التحصیلی چند مستند کوتاه از جمله “آزمون بازیگری” (۱۹۶۴) را کارگردانی کرد و اولین بار در سطح بین‌المللی با فیلم‌هایی چون “پیتر سیاه” (۱۹۶۴)، “عشق‌های یک موطلایی” (۱۹۶۵) – که نامزد اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد – و “The Firemen’s Ball” تولید ۱۹۶۷ مورد توجه قرار گرفت. این فیلم‌ها او را در برابر رژیم کمونیستی در چکسلواکی قرار داد.
فورمن در ۲۰۰۴ در گفت‌وگویی با لس آنجلس تایمز گفت: وقتی شروع کردیم به فیلم ساختن، آن‌ها واقعاً فیلم‌های چک درباره جامعه چک و مردم کوچک چک بودند. و مردم کوچک چک برای چه کسی اهمیت داشتند؟ پس این که مردم کشورهای دیگر به فیلم‌ها واکنش نشان بدهند، راضی‌کننده بود.
نگاه طنزآمیز و انتقادی فورمن به صاحبان قدرت در فیلم “The Firemen’s Ball” که تشریفات اداری در چکسلواکی را زیر سؤال می‌برد، مورد پسند سیاستمداران قرار نگرفت و نمایش فیلم بعد از حمله شوروی سابق به پراگ در اوت ۱۹۶۸، ممنوع شد. همان زمان، فورمن در پاریس برای ساخت فیلم آمریکایی ” Taking Off” درباره جنبش اعتراضی جوانان در حال مذاکره بود. کشور او اکنون زیر چکمه تشریفات اداری سختگیرانه کمونیستی شوروی سابق قرار داشت، پس فورمن تصمیم گرفت به نیویورک مهاجرت کند.
” Taking Off” با بازی لین کارلین، باک هنری، تینا ترنر و کتی بیتس در ۱۹۷۱ توسط شرکت یونیورسال روانه سینماها شد. فیلم به لحاظ تجاری ناامیدکننده بود، اما در اجتماعات دانشگاهی بسیار مورد توجه قرار گرفت. یکی از دانشجویانی که فیلم فورمن را تحسین کرد مایکل داگلاس بود که آن زمان دانشجوی دانشگاه سانتا باربارا در کالیفرنیا بود.
داگلاس به عنوان تهیه‌کننده پروژه “پرواز بر فراز آشیانه فاخته” میلوش فورمن را استخدام کرد تا این پروژه سینمایی را که مدت‌ها در فکر ساخت آن بود، کارگردانی کند. (فورمن بعداً خبردار شد که کرک داگلاس پدر مایکل در دهه ۱۹۶۰ به او پیشنهاد کارگردانی یک فیلم داده بود، اما احتمالاً نامه پیشنهاد داگلاس توسط پلیس مخفی چکسلواکی ضبط شده بود.)
“پرواز بر فراز آشیانه فاخته” (یا “دیوانه‌ای از قفس پرید”) از روی رمانی نوشته کن کیسی که در ۱۹۶۲ منتشر شد، ساخته شد. داستان فیلم در یک آسایشگاه روانی در اورگن اتفاق می‌افتد. این فیلم با بازی جک نیکلسن در نقش یک بیمار شورشی بسیار مورد توجه قرار گرفت. “پرواز بر فراز آشیانه فاخته” پس از “در یک شب اتفاق افتاد” در ۱۹۳۴، دومین فیلم در تاریخ جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی بود که در هر پنج بخش اصلی (بهترین فیلم، بازیگر مرد، بازیگر زن، کارگردان و فیلمنامه) برنده اسکار شد.
فورمن در ۱۹۷۵ شهروند آمریکا شد. موفقیت‌های او با فیلم موزیکال “مو” (۱۹۷۹) بر مبنای یک نمایش محبوب برادوی و “رگتایم” بر مبنای رمان ای. آل. داکترو که داستانش در نیویورک اوایل قرن بیستم روی می‌دهد، ادامه پیدا کرد. (فیلم دوم که آخرین فیلم جیمز کاگنی هم بود نامزد هشت جایزه اسکار شد، اما هیچ جایزه‌ای نگرفت.)
“آمادئوس” با بازی تام هالس به نقش ولفگانگ آمادئوس موتزارت نامزد ۱۱ جایزه اسکار شد و هشت جایزه از جمله جوایز بهترین فیلم و بهترین کارگردان را دریافت کرد.
میلوش فورمن در ۱۹۸۶ در فیلم “دل‌زدگی” به کارگردانی مایک نیکولز یک مهاجر اروپایی دیگر در نقشی کوتاه ظاهر شد و بار دیگر با نیکلسن همکار شد.
او در ۱۹۸۹ “والمونت” را با بازی کالین فرث و آنت بنینگ کارگردانی کرد. فیلمنامه را ژان کلود کاری‌یر بر مبنای رمان “رابطه‌های خطرناک” (۱۷۸۲) نوشت. فیلم فورمن کمی بعد از “رابطه‌های خطرناک” فیلم دیگری که از روی این رمان ساخته شده بود، روانه سینماها شد و خیلی مورد توجه منتقدان قرار نگرفت.
میلوش فورمن برای “مردم علیه لری فلینت” برای سومین بار و آخرین بار نامزد اسکار بهترین کارگردانی شد. این فیلم درباره مؤسس مجله هاسلر است که به اتهام نشر تصاویر منافی عفت عمومی کارش به دادگاه می‌کشد. “مردی روی ماه” درباره زندگی اندی کافمن کمدین آمریکایی است.
فورمن در ۲۰۰۶ فیلم “ارواح گویا” را با بازی خاویر باردم، ناتالی پورتمن و استلان اسکارسگارد کارگردانی کرد. فیلم درباره دختر نوجوانی است که به یهودیت متهم می‌شود و دادگاه عالی مسیحی او را به تحمل حبس سنگین محکوم می‌کند.
فورمن به مضامین آمریکایی حساسیتی منحصر به فرد داشت و آن را به شکلی زیرکانه و طنزآمیز تصویر می‌کرد. فیلم‌های او عموماً مورد توجه تماشاگران حرفه‌ای و پیچیده قرار می‌گرفت و او در عین حال با پیچ و تاب‌های هوشمندانه خود تماشاگران عادی را نیز جلب می‌کرد.
میلوش فورمن استاد و یکی از روسای بخش فیلم مدرسه هنر دانشگاه کلمبیا بود. کتاب زندگی شخصی او با عنوان “تغییر اساسی” در ۱۹۹۴ منتشر شد.
